Bối cảnh
Trước thực trạng dịch tả lợn châu Phi (ASF) bùng phát mạnh mẽ từ năm 2019 và gây thiệt hại nghiêm trọng cho ngành chăn nuôi lợn Việt Nam, việc tìm kiếm các giải pháp mới nhằm nâng cao an toàn sinh học đã trở thành một yêu cầu cấp thiết. Từ bối cảnh đó, Liên minh đổi mới sáng tạo trong chăn nuôi lợn an toàn sinh học đã được thành lập thí điểm trong giai đoạn từ tháng 9 đến tháng 12 năm 2022. Đây là một sáng kiến hợp tác giữa Viện Chăn nuôi (NIAS) và các nhà nghiên cứu Úc, nằm trong khuôn khổ chương trình A4I (Agriculture for Innovation), hướng đến xây dựng một nền tảng kết nối hiệu quả giữa chính sách, khoa học công nghệ và thực tiễn sản xuất trong ngành chăn nuôi.
Phương châm và mục tiêu hoạt động:
Liên minh hoạt động với phương châm là thúc đẩy đổi mới sáng tạo, tăng cường chia sẻ tri thức, kết nối các bên trong chuỗi giá trị để cùng nhau tìm giải pháp cho các vấn đề tồn tại trong quản lý an toàn sinh học – đặc biệt ở khu vực chăn nuôi quy mô nhỏ. Liên minh được thiết kế như một nền tảng hợp tác liên ngành và đa bên, với sự tham gia của các nhà hoạch định chính sách, cán bộ khuyến nông, nhà nghiên cứu, nông dân và doanh nghiệp. Mục tiêu cốt lõi là nâng cao năng lực phòng ngừa và ứng phó dịch bệnh, giảm thiểu rủi ro sinh học và từng bước phát triển chăn nuôi theo hướng bền vững.
Giá trị cốt lõi:
(1) đổi mới và sáng tạo trong thực hành an toàn sinh học;
(2) chia sẻ kiến thức và bài học kinh nghiệm giữa các đối tác trong và ngoài nước, đặc biệt giữa Việt Nam và Úc;
(3) thúc đẩy sự tham gia của các hộ chăn nuôi quy mô nhỏ – nhóm chiếm tới 99,83% tổng số cơ sở chăn nuôi lợn tại Việt Nam – vào các tiến trình cải cách và nâng cao hiệu quả sản xuất.
Quy mô và nội dung triển khai:
Quy mô dự án được thiết kế linh hoạt và có trọng điểm. Liên minh tập trung vào hai nhóm hoạt động chính:
-
Thành lập nền tảng hợp tác và chia sẻ tri thức giữa các bên liên quan, trong đó tổ chức các diễn đàn trao đổi thông tin, bài học thực tiễn và công nghệ giữa Úc và Việt Nam; thúc đẩy truyền thông nội bộ trong ngành chăn nuôi lợn về an toàn sinh học và đổi mới sáng tạo.
-
Thực hiện nghiên cứu đánh giá tính dễ lây nhiễm và khả năng phục hồi của các hộ chăn nuôi nhỏ tại địa phương, thử nghiệm công cụ đánh giá do phía Úc phát triển và xác định các yếu tố then chốt để can thiệp hiệu quả trong bối cảnh Việt Nam.
Thực tế triển khai đã cho thấy Liên minh đóng vai trò như một không gian kết nối chiến lược, giúp các hộ chăn nuôi quy mô nhỏ tiếp cận được các phương pháp và công nghệ mới. Đồng thời, thông qua hợp tác nghiên cứu quốc tế, các kết quả đánh giá bước đầu đã cung cấp dữ liệu quan trọng phục vụ hoạch định chính sách trong lĩnh vực an toàn sinh học. Kết quả nghiên cứu của dự án và sự hỗ trợ từ NIAS đã tạo điều kiện thuận lợi để triển khai hiệu quả các hoạt động từ cấp trung ương đến địa phương.
Cam kết lâu dài của dự án là tiếp tục nhân rộng mô hình Liên minh ở cấp quốc gia và địa phương trong các giai đoạn tiếp theo, đặc biệt là trong khuôn khổ A4I giai đoạn 2. Liên minh hướng đến việc kiến tạo một hệ sinh thái đổi mới sáng tạo bền vững, giúp ngành chăn nuôi lợn Việt Nam tăng sức chống chịu, thích ứng tốt hơn với dịch bệnh và biến đổi môi trường, đồng thời tạo ra những chuỗi giá trị an toàn – hiệu quả – công bằng.